Púng Hiéng là một nghi lễ lớn của dòng họ, cũng được coi là lễ hội lớn nhất trong cộng đồng người Dao tiền ở Mộc Châu. Lễ hội Púng Hiéng được một số dòng họ người Dao tiền duy trì theo hình thức truyền đời, tổ chức định kỳ 3-4 năm/lần và kéo dài trong từ 4-6 ngày vào dịp Tết nguyên đán. Lễ hội bắt nguồn từ câu chuyện: Ngày xưa, tổ tiên của những dòng họ Tặng, họ Bàn, họ Đặng ở Mộc Châu rất giàu có, cuộc sống sung túc. Họ cho rằng, có được cuộc sống như vậy là nhờ thiên nhiên ưu đãi, các vị thần phù hộ. Vì vậy họ luôn sẵn sàng giúp đỡ bà con xung quanh. Vào dịp tết, các dòng họ này tổ chức cỗ bàn thật lớn và mời họ hàng, làng xóm đến chung vui, tạ ơn tổ tiên, thần linh; cầu cho năm mới làm ăn thêm thuận lợi.

Lý Văn Sinh, Nghệ nhân dân tộc Dao Mộc Châu nói: “Mặc dù là nghi lễ của dòng họ nhưng lễ hội Púng Hiéng lại dành cho cả bản nên có ý nghĩa cố kết cộng đồng cao và trở thành một lễ hội chung của bản, ai cũng có quyền và trách nhiệm tham gia để cầu lộc, cầu may cho gia đình mình”.

Chương trình trình diễn lễ hội huy động sự tham gia của hơn 50 nghệ nhân, thầy cúng, trưởng họ, hạt nhân văn nghệ quần chúng các bản Piềng Sàng và Suối Khem, xã Phiêng Luông. Lễ hội được phục dựng, tái hiện đầy đủ các trình tự nghi lễ theo truyền thống, bao gồm: Lễ khai niên, lễ chào mừng các đấng siêu nhiên về dự hội, lễ cúng xuất binh (để xua đuổi mọi tà ma, quỷ dữ, quét sạch mọi điều xấu xa ra khỏi nhà, tống tiễn một năm cũ với những điều rủi ro, không may mắn), lễ cúng thu binh (đón những điều tốt đẹp theo năm mới vào nhà), nghi lễ tạ ơn, nghi lễ cầu mùa và lễ cúng thu niên kết thúc lễ hội. Các nghi lễ được tổ chức bởi trưởng họ và các thầy cúng giàu kinh nghiệm. Sau phần lễ là phần hội, các đội văn nghệ bản và các đại biểu cùng nhau hoà vào điệu múa sôi động trong tiếng chuông, tiếng trống, tiếng chiêng rộn ràng.

Tiến sĩ Nguyễn Anh Cường, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội nói: “Đây là lễ hội mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, tạo sự gắn kết cộng đồng dân tộc, nhắc nhở thế hệ con cháu về đạo lý uống nước nhớ nguồn, răn dạy đạo lý làm người và mang nhiều giá trị về văn hoá, tín ngưỡng của đồng bào dân tộc Dao”.

Trình diễn lễ hội Púng Hiéng của người Dao tiền Mộc Châu là hoạt động nằm trong Dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp
của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030. Đây cũng là hoạt động thiết thực nhằm khơi dậy niềm tự hào về văn hoá của đồng bào các dân tộc; động viên, khuyến khích bà con tích cực gìn giữ, bảo tồn giá trị tốt đẹp của văn hoá truyền thống./.