Ngày 15/8, Giáo sư sử học Dương Trung Quốc- Tổng thư ký Hội Khoa học lịch sử Việt Nam - Đại biểu Quốc Hội khóa XIV cùng đoàn công tác đã đi khảo sát di tích lịch sử Đồn Mộc Lỵ, đây là điểm đến sẽ được huyện Mộc Châu giới thiệu trong Đề án sản phẩm du lịch: "Mộc Châu - Siêu vườn trường”.

Đồn Mộc Lỵ được Thực Dân Pháp xây dựng năm 1947 với hệ thống phòng thủ liên hoàn gồm 9 lô cốt bê tông kiên cố, liên kết với nhau bằng hệ thống giao thông hào chằng chịt, được xây dựng trên những vách đá tai mèo hiểm trở dễ phòng thủ, khó tiến công. Nơi đây luôn có một tiểu đoàn quân viễn chinh Pháp được trang bị vũ khí cực mạnh nhằm khống chế Quốc lộ 6 và Quốc lộ 43 sang Lào.

Ngày 19/11/1952, bộ đội ta tấn công giải phóng đồn Mộc Lỵ, trong trận chiến ác liệt, ta và địch giành giật nhau từng công sự, lô cốt, ụ súng, từng mét hào, kết quả ta tiêu diệt và bắt sống 350 tên địch, trong đó có tên quan ba Vzanh đờ xăng; thu hơn 500 súng các loại, cùng toàn bộ vũ khí, đạn dược, quân trang, quân dụng khác; giải phóng hơn 1.000 dân. Trong trận đánh bi hùng đêm hôm đó, 53 cán bộ, chiến sĩ của Trung đoàn 174 đã anh dũng hy sinh…Chiến thắng đồn Mộc Lỵ là tiền đề quan trọng để bộ đội ta tiến lên giải phóng Điện Biên.

Di tích lịch sử Đồn Mộc Ly hiện đang được bảo tồn nguyên trạng, việc cải tạo cảnh quan phục vụ cho du khách đến thăm viếng, du lịch chưa thực hiện được. 

Sau chuyến khảo sát, Giáo sư sử học Dương Trung Quốc đánh giá cao ý nghĩa, giá trị lịch sử của di tích Đồn Mộc Lỵ, ông cho rằng di tích này cần sớm được tôn tạo, khai thác nhằm tri ân các thế hệ cha ông chiến đấu hy sinh giải phóng Đồn, là tiền đề để giải phóng Tây Bắc, đồng thời nhằm giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.

Giáo sư sử học Dương Trung Quốc chỉ ra rằng việc tôn tạo di tích Đồn Mộc Lỵ cần thực hiện đúng theo các quy định của Luật Di sản, đồng thời giới thiệu cho huyện Mộc Châu đơn vị tư vấn, thiết kế có uy tín để tôn tạo di tích vừa đảm bảo ý nghĩa về lịch sử vừa đẹp về cảnh quan, là điểm đến hấp dẫn cho du khách và các em học sinh.

Đức Cường